میزان صادرات نفت جمهوری اسلامی در دوران بایدن: ۱۲۲ میلیارد دلار
سعید قاسمینژاد
۱۰ مهر ۲۵۸۳ (۱۴۰۳)
دکتر سعید قاسمینژاد مشاور ارشد «بنیاد دفاع از دمکراسیها» است. قاسمینژاد که در تهران و پاریس تحصیلات کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را گذراند، دکترای خود در اقتصاد مالی را از دانشگاه شهر نیویورک اخذ کرده است. یادداشتهای او در رسانههایی همچون وال استریت ژورنال، فاکس نیوز، بیزینس اینسایدر، سی ان بی سی، فارن پالیسی و بسیاری دیگر از رسانههای انگلیسیزبان و نیز فارسیزبان منتشر شدهاند.
دولت بریتانیا اقداماتی را علیه شبکهای از شرکتهای تجاری نفت به رهبری «حسین شمخانی» انجام داده که بهدلیل مشارکت در انتقال نفت ایران و روسیه در سطح جهانی تحت تحقیق قرار دارند. از زمان روی کار آمدن جو بایدن در ژانویه ۲۰۲۱، تهران حداقل ۱۲۲ میلیارد دلار نفت صادر کرده است، این در حالی است که صنعت انرژی ایران همچنان تحت تحریمهای آمریکا قرار دارد. این درآمدها به رژیم جمهوری اسلامی کمک کرده تا تجاوزات خود در خارج و سرکوب داخلی را تداوم بخشد.
حسین شمخانی، پسر «علی شمخانی» است. پدر او، سرکرده سابق نیروی دریایی سپاه پاسداران، وزیر دفاع و رئیس شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی بوده و همچنان به عنوان یکی از منصوبان خامنهای در نهادهای کلیدی مانند مجمع تشخیص مصلحت نظام حضور دارد. حسین، که خود را «هکتور» مینامد، یکی از چندین معاملهگر مورد اعتماد رژیم است که نفت ایران را به فروش میرسانند. او امپراتوری خود را از امارات متحده عربی، که به عنوان مرکزی شناختهشده برای پولشویی، تأمین مالی تروریسم و نقض تحریمها توسط تهران شناخته میشود، اداره میکند.
سیاست مماشات دولت بایدن فرصتی بزرگ برای حسین شمخانی و همکارانش فراهم کرده تا عملیات خود را گسترش دهند. بر اساس دادهها، از ژانویه ۲۰۲۱، قاچاقچیان نفت موفق به فروش ۱.۷۵ میلیارد بشکه نفت ایران شدهاند. با فرض اینکه رژیم نفت خود را با تخفیف ۱۵ درصدی نسبت به قیمت نفت برنت فروخته باشد، تهران از این صادرات حدود ۱۲۲ میلیارد دلار درآمد کسب کرده است.
بیش از ۹۵ درصد این نفت به چین ارسال شده است، جایی که پالایشگاههای کوچک این کشور، نفت ایران را با تخفیف خریداری کردهاند. مقاصد دیگر نفت ایران شامل سوریه و امارات بوده است. سوریه به طور متوسط روزانه حدود ۱۰۰ هزار بشکه نفت دریافت کرده و امارات، به احتمال زیاد، برای انتقال نفت از یک نفتکش به نفتکش دیگر استفاده شده است.
صادرات روزانه نفت ایران در دوران ریاست جمهوری بایدن افزایش چشمگیری داشته است. در سال ۲۰۱۹، جمهوری اسلامی به طور متوسط ۸۳۱ هزار بشکه در روز و در سال ۲۰۲۰، ۹۴۸ هزار بشکه در روز صادر کرد؛ که سال آخر ریاست جمهوری ترامپ بود. در سال ۲۰۲۱، اولین سال ریاست جمهوری بایدن، این رقم به ۱.۱۴ میلیون بشکه در روز رسید و در همان سطح باقی ماند. در سال ۲۰۲۲، میانگین صادرات روزانه ایران به ۱.۴۱ میلیون بشکه رسید و در هشت ماه اول سال ۲۰۲۴، این میزان به ۱.۶۳ میلیون بشکه در روز افزایش یافت. در نتیجه، میانگین صادرات روزانه ایران در سال ۲۰۲۴ اکنون ۷۷ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۰، زمانی که ترامپ در قدرت بود، است.
واشنگتن ممکن است به دلایلی، از جمله کاهش تأثیر تحریمها علیه نفت روسیه پس از حمله مسکو به اوکراین، نسبت به قاچاق نفت ایران نرمتر عمل کرده باشد. این درآمد به تهران امکان داده تا به شدت در سرکوب داخلی و تجاوزات خارجی سرمایهگذاری کند. در داخل، رژیم خیزش مهسا در سال ۲۰۲۲ را به شدت سرکوب کرد. در سطح منطقهای، تهران ارسال پول و سلاح به نیروهای نیابتی و متحدان خود در یمن، عراق، سوریه، لبنان و غزه را تقویت کرده است. نتیجه این اقدامات شامل حملات حوثیها در دریای سرخ، حمله تروریستی ۷ اکتبر توسط حماس و هدف قرار دادن مداوم نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه بوده است.
در آوریل ۲۰۲۴، کنگره ایالات متحده قانون SHIP را برای محدود کردن صادرات نفت ایران تصویب کرد که نهادهای دخیل در انتقال غیرقانونی نفت ایران، از جمله اپراتورهای بندری و نفتکشها، را هدف قرار میدهد. اما چهار ماه بعد، صادرات نفت ایران همچنان افزایش یافته است. صادرات نفت ایران در ماههای می، ژوئن، جولای و آگوست بیشتر از ماه آوریل ۲۰۲۴ بوده است، زمانی که قانون SHIP توسط بایدن امضا و اجرایی شد.
دولت بایدن ادعا میکند که تحریمها را اعمال میکند و به اقدامات خود علیه شبکههای غیرقانونی انتقال نفت ایران اشاره میکند. تا کنون، بیشتر اقدامات این دولت بر شبکههایی از شرکتهای صوری و قاچاقچیان متمرکز بوده است. اگرچه دولت بایدن در هدف قرار دادن نفتکشهایی که نفت ایران را منتقل میکنند تهاجمیتر عمل کرده، اما شرکتهای بزرگ با نفوذ بینالمللی، مانند بنادر چین و پالایشگاههایی که نفت ایران را منتقل و استفاده میکنند، هنوز هدف قرار نگرفتهاند. مقابله با این شرکتها هزینههای سیاسی و دیپلماتیک بیشتری خواهد داشت و ممکن است منجر به اقدامات متقابل از سوی پکن شود. تا زمانی که واشنگتن به مقابله با شرکتهای صوری و بازیگران بازار سیاه محدود شود، نمیتواند صادرات نفت تهران را مهار کند.