آغاز

پرسشی که تعداد زیادی از هم‌میهنان از فعالان سیاسی و حزبی می‌پرسند این است که در روزی که باز به خیابان بازگشتیم، چگونه می‌توان اطمینان داشت که این بار پیروز خواهیم شد. اخیرا مباحثی همچون «ایده مشترک در مورد مبارزه خیابانی» و «تسخیر مکان‌های مهم سیاسی در تهران» به‌عنوان اصولی مهم در مسیر پیروزی مطرح شده‌اند. نگارنده تا حد زیادی با هر دو نظر موافق است و معتقد است که مسیر پیروزی انقلاب ملی، تحت هر شرایطی که در هفته‌ها و ماه‌های آینده رخ دهد، از مسیر خیابان می‌گذرد. در این یادداشت در «درنگ روز» تلاش می‌شود تا مسیر خیابان کمی باز شود و امیدواریم که موجب بحث جدی‌تری میان حلقه‌های میانی رهبری (حدفاصل رهبر ملی و نیروهای میدانی) شود.

پیش از ورود به بحث، لازم است به یک نگرانی که اخیرا مطرح شده اشاره کنم و آن احتمال دگردیسی جمهوری اسلامی در ماه‌های آینده است. نکته مهم این است که فرض کنید پروژه دگردیسی و تبدیل رژیم جمهوری اسلامی آغاز شود. این پروژه‌ی رژیم، در هدف میهن‌پرستان ایرانی برای «پس گرفتن ایران» و احیای دولت ملی تغییری ایجاد نخواهد کرد. برعکس، تزلزل در ارکان حکومت در اثر جابه‌جایی‌های لازم برای دگردیسی، فرصت‌ها و روزنه‌های بیشتری برای فعالیت و پیشبرد اهداف انقلاب ملی فراهم خواهد کرد. در این شرایط باید افکار عمومی را مدیریت کرد تا تحت تأثیر نمایش احتمالاً پر زرق‌وبرق دگردیسی قرار نگیرند.

چنین فرضی را در شرایط حمله‌ی خارجی به مواضع رژیم جمهوری اسلامی نیز می‌توان مطرح کرد. تضعیف رژیم به هر نحوی باید مورد استفاده‌ی ما قرار گیرد تا ایران پس گرفته شود و از حاکمیت ملی ایرانیان پدافند شود.

سه سطح کلیدی برای مبارزه خیابانی

در هر روزنه‌ای که در مقابل ما برای به خیابان آمدن پدید می‌آید، باید سه سطح کلیدی به‌طور هم‌زمان مورد توجه قرار گیرند:

سطح اول: خیابان

فعالیت‌های میدانی در خیابان باید به سه مرحله‌ی اساسی تقسیم شود که می‌توان از آن به «۳ت» یاد کرد؛ تخریب (خرابکاری)، تجمع، و تسخیر.

۱. تخریب (خرابکاری)

باید در اولویت‌ها تجدیدنظر کرد. با خرابکاری و تخریب مواضع نیروهای سرکوبگر می‌توان شرایط بهتری برای تجمع ایجاد کرد و امنیت بیشتری برای مبارزان آزادی فراهم آورد. از یک منظر، خرابکاری‌های روزمره مدتی است که در دستور کار اقشار مختلف مردم قرار گرفته است. اما به‌زودی و در شرایطی که فرصت برای اعتراض خیابانی فراهم شود، باید بر اولویت خرابکاری و ایجاد انسدادهای خیابانی برای ایجاد تجمعات تأکید کرد.

در این مرحله، هدف، حفاظت از جان تجمع‌کنندگان و اختلال در زیرساخت‌های حکومتی و کاهش توان سرکوب است. لذا پیش از رسیدن به محل‌های مقرر برای تجمع، باید از توان حلقه‌های مردمی که ایجاد می‌شود برای تخریب مواضع سرکوبگران استفاده کرد. اقدامات زیر می‌تواند در این راستا مؤثر باشد:

• تخریب دوربین‌های شهری و سایر ابزارهای نظارتی.

• ایجاد موانع در مسیرهای اصلی سرکوبگران، مانند مسیرهای ویژه.

• آسیب به تجهیزات و خودروهای متعلق به نیروهای امنیتی.

• ایجاد انسداد در بزرگراه‌ها و خیابان‌های اصلی.

در شهرهای کوچک یا محلات، ممکن است امکان تسخیر موقت مکان‌هایی مانند فرمانداری‌ها یا کلانتری‌ها فراهم شود. در این موارد، تخریب زیرساخت‌های کلیدی این ساختمان‌ها ضروری است تا فرآیند بازسازی و استفاده‌ی مجدد از آن‌ها برای سرکوب، هفته‌ها به تاخیر بیفتد.

پس از خرابکاری، نیروها باید سریعا از محل خارج شوند. در این مرحله نباید ریسک «تسخیر» را به جان خرید. فاصله‌ی معمول برای ارسال نیروهای مسلح سرکوب به مکانی که در مراحل ابتدایی اعتراض تسخیر شده است، یک ساعت است. لذا، بلافاصله پس از خرابکاری باید از ساختمان دور شد و موارد امنیتی، همچون از بین بردن دوربین‌ها و سایر ابزارها برای جلوگیری از شناسایی، را لحاظ کرد.

۲. ایجاد تجمع

تجمع باید هدفمند باشد و صرفا به‌عنوان یک حرکت نمادین یا نمایشی تلقی نشود. دو هدف اصلی تجمع عبارتند از:

• تقویت روحیه برای پیوستن به یکدیگر و اعمال فشار روانی و فیزیکی بر نیروها و ادوات سرکوب. حلقه‌های اولیه هر تجمع باید از توان اولیه برای وارد کردن ضربات حداکثری به آرایش نیروهای سرکوب بهره ببرند.

• رسیدن به تعداد کافی برای زمینه‌سازی ریزش مؤثر یگان‌های مسلح و حرکت به مرحله‌ی بعدی، یعنی تسخیر.

از این منظر، تجمعات می‌توانند سیال باشند و از یک خیابان به خیابانی دیگر تغییر مکان دهند. توان تجمعات باید برای تخریب بیشتر منابع سرکوب مورد استفاده قرار گیرد.

۳. تسخیر خیابان

تسخیر خیابان به معنای کنترل گسترده‌ی جمعیت بر مناطق استراتژیک یا ساختمان‌های کلیدی شهر است. این مرحله نیازمند حضور سنگین و هماهنگ نیروهاست تا کنترل مناطق به دست مردم بیفتد. رسیدن به این مرحله نیازمند سه فاکتور است:

• آرایش نیروها تحت مدیریت هرم رهبری قرار گرفته است، یعنی از مرحله‌ی جمعیت‌های پراکنده عبور کرده‌ایم.

• ریزش محسوسی در نیروهای نظامی انجام شده است و تعدادی از یگان‌های مسلح برای حمایت مردم وارد عمل شده‌اند و در محلاتی از شهر (یا در شهرهای کوچک) فضاهای تنفسی برای نیروهای انقلابی پدید آورده‌اند.

• این ساختمان‌ها (که احتمالا در مرحله‌ی اول تخریب نشده‌اند) از ارزش نمادین کافی برخوردارند که بتوانند به‌عنوان نمادی از سقوط رژیم در یک منطقه مورد توجه قرار گیرند و به‌عنوان مرکز فرماندهی نیروهای انقلابی برای چند روز استفاده شوند.

سطح دوم: رهبری

رهبری در انقلاب شکل یک هرم دارد و این هرم انعطاف و قابلیت عملیاتی خود را در روزهای مبارزه‌ی خیابانی نشان خواهد داد. حلقه‌ی میانی رهبری انقلاب متشکل از فعالین حزبی است که بدنه‌ی عملیاتی در داخل کشور دارند و چهره‌های شناخته‌شده (سلبریتی) که مخاطب گسترده‌ای دارند. آن‌ها باید بتوانند خطوط کلی استراتژی مبارزه را به جمعیت گسترده‌ای منتقل کنند.

در شرایط بروز روزنه‌های تغییر، این هرم رهبری می‌تواند به‌سرعت برای جذب نیروهای مؤثر در سطوح کشوری و لشکری اقدام کند. تغییر آرایش نیروها و جذب حمایت از میان بدنه‌ی حاکمیت می‌تواند مستقیماً به تقویت وضعیت خیابان کمک کند. هرم رهبری مهم‌ترین نمود سازماندهی انقلابی است و باید توانایی مدیریت هماهنگ میان فعالیت‌های میدانی و تلاش‌های سیاسی را داشته باشد و بر اساس پیشرفت روزانه، نیروهایی که در خیابان هستند را خطاب قرار دهد.

سطح سوم: همکاری با نیروهای بین‌المللی

برای جلب حمایت بین‌المللی و تقویت جایگاه انقلاب در عرصه‌ی جهانی، برنامه‌ای مشخص وجود دارد. رهبر ملی در جایگاهی مناسب برای تثبیت حاکمیت ملی در گفت‌وگو با قدرت‌های مربوط است. چشم‌انداز سازوکار گذار و دولت ملی ایران می‌تواند به‌سرعت به دغدغه‌های امنیتی کشورهای همسایه و قدرت‌های تأثیرگذار پاسخ دهد. چنین رویکردی نه‌تنها به تثبیت جایگاه ملی کمک خواهد کرد، بلکه به مشروعیت‌بخشی به حرکت مردم در سطح جهانی نیز می‌انجامد.

پایان

در این یادداشت کوتاه، سعی شد تا برخی از سطوح مهم در روزهای اعتراضی برجسته شود. طبیعتا در گفت‌وگوهای عمومی و خصوصی است که نقشه‌ی راهی برای هفته‌های پیش رو آماده می‌شود. تعداد زیادی از فعالین در احزاب و اندیشکده‌ها مشغول چنین طرح‌ریزی‌هایی بوده‌اند. با توجه به تکانه‌هایی که سقوط رژیم اسد در سوریه بر روحیه‌ی مبارزین ایران‌گرا داشته است، باید بر ضرورت آمادگی برای استفاده از هر روزنه‌ای برای ایجاد سطوح «۳ت» تأکید کرد.