جمهوری اسلامی در سال ۲۰۲۳ چقدر نفت فروخت؟

سعید قاسمی‌نژاد 


۲۱ بهمن ۲۵۸۲ (۱۴۰۲) 

دکتر سعید قاسمی‌نژاد مشاور ارشد «بنیاد دفاع از دمکراسی‌ها» است. قاسمی‌نژاد که در تهران و پاریس تحصیلات کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را گذراند، دکترای خود در اقتصاد مالی را از دانشگاه شهر نیویورک اخذ کرده است. یادداشت‌های او در رسانه‌هایی همچون وال استریت ژورنال، فاکس نیوز، بیزینس اینسایدر، سی ان بی سی،  فارن پالیسی و بسیاری دیگر از رسانه‌های انگلیسی‌زبان و نیز فارسی‌زبان منتشر شده‌اند.

گروهی متشکل از دو حزب دموکرات و جمهوریخواه در مجلس نمایندگان و سنای آمریکا، در نامه‌ به جو بایدن از او خواستند تا تحریم‌های ایالات متحده علیه صادرات نفت جمهوری اسلامی را اعمال کند. عدم اعمال تحریم‌ها توسط بایدن به جمهوری اسلامی امکان داده است  ده‌ها میلیارد دلار درآمد نفتی کسب کند که رژیم آن را صرف سرکوب در داخل و تهاجم در خارج  کرده است.

جمهوری اسلامی از زمان ریاست بایدن بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار نفت صادر کرده است. داده‌ها نشان می‌دهند در سال ۲۰۲۳، رژیم ۵۱۶ میلیون بشکه نفت فروخته است. این عدد نمایانگر افزایش ۲۳ درصدی نسبت به سال قبل و بیش از ۸۲ درصد افزایش در صادرات نفت نسبت به می ۲۰۱۹ تا ژانویه ۲۰۲۱ است که دولت ترامپ  کمپین "فشار حداکثری" را پیگیری می‌کرد.

اگر جمهوری اسلامی نفت ایران را با تخفیف بین ۵ تا ۱۵ درصد نسبت به قیمت برنت عرضه کند، در سال ۲۰۲۳ بین ۳۶.۲ تا ۴۰.۶ میلیارد دلار درآمد از صادرات نفت کسب کرده است. این نشان‌دهنده افزایش ۱۸۷ درصدی در متوسط درآمد ماهانه نسبت به دوره فشار حداکثری در زمان ریاست جمهوری ترامپ است.

چهار مقصد اصلی نفت ایران در سال ۲۰۲۳ چین، سوریه، امارات متحده عربی و ونزوئلا بوده‌اند.

چین همچنان بزرگ‌ترین خریدارنفت ایران است که بیش از ۴۴۰ میلیون بشکه نفت خریده: درآمدی بین ۳۱ تا ۳۵ میلیارد دلار. این درآمد برای بقای اقتصاد جمهوری اسلامی حیاتی است. در حالی که پالایشگاه‌های خصوصی و کوچک چین از نفت ایران با تخفیف بهره‌مند می‌شوند، تصمیم چین برای اجازه واردات این نفت تصمیمی سیاسی است. چین به دنبال تقویت تهران است تا بتواند به واشنگتن ضربه بزند.

سوریه دومین واردکننده نفت ایران بود و تقریباً ۳۹ میلیون بشکه نفت دریافت کرد. مشخص نیست رژیم اسد چگونه و به چه میزان هزینه این واردات که حدود ۳ میلیارد دلار است را پرداخت می‌کند. رژیم جمهوری اسلامی این انگیزه را دارد که بخشی از نفت را به رژیم اسد هدیه دهد چرا که سوریه بخشی کلیدی از پل زمینی ایران به دریای مدیترانه و انتقال سلاح به حزب‌الله لبنان است.

امارات متحده عربی سومین بزرگ‌ترین مقصد نفت ایران در سال ۲۰۲۳ بود. ۲۰ میلیون بشکه معادل حدود یک و نیم میلیارد دلار نفت ایران از طریق امارات صادر شده است. امارات همچنان یک مرکز مالی و صادرات برای جمهوری اسلامی است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که نفت ایرانی و روسی از طریق بنادر اماراتی جابجا شده‌اند.

ونزوئلا چهارمین مقصد بزرگ نفت ایران بود که تقریباً ۱۲ میلیون بشکه نفت با ارزش تقریبی یک میلیارد دلار دریافت کرد. ونزوئلا، مانند ایران، یک تولید کننده بزرگ نفت بوده است، اما بخش انرژی آن از سال ۲۰۱۷ تحت تحریم‌های سنگین قرار دارد. مدیریت اقتصادی نادرست، ناپایداری سیاسی و تحریم‌های مالی به بخش انرژی ونزوئلا آسیب جدی رسانده. ونزوئلا نفت سنگین و نفت‌گاز  ایرانی را برای تغذیه‌ی پالایشگاه‌های خود وارد می‌کند تا مشکل سوخت خود را کاهش دهد. ونزوئلا در مقابل به جمهوری اسلامی طلا و نفت بسیار سنگین می‌دهد  که جمهوری اسلامی نیز آن نفت را به چین ارسال می‌کند. 

نامه‌هایی که از کنگره به بایدن فرستاده شده به درستی به او پیشنهاد می‌کنند که به متوقف‌سازی تجارت غیرقانونی نفت جمهوری اسلامی، تحریم موسسات حمل و نقل محصولات نفتی، بنادر و پالایشگاه‌های خارجی  و همچنین موسسات مالی درگیر در این معاملات بپردازد. اما همچنان مشخص نیست که آیا جو بایدن تمایلی به اجرای قوانین تحریم ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی دارد یا خیر.